Οι Νύμφες – δένδρα – άνθρωποι – Οι Ναϊάδες ή οι Ναΐαι ή οι Νύμφες – Λιμνάδες, Κρηνίδες, Ποταμίδες

[Νηρηίδα σε αρχαία νόμισμα]

Ελληνική μυθολογία, προκατακλυσμιαία ιστορία

Οι Νύμφες – δένδρα – άνθρωποι – Οι Ναϊάδες ή οι Ναΐαι ή οι Νύμφες – Λιμνάδες, Κρηνίδες, Ποταμίδες

    Οι Νύμφες είναι θεότητες της υγρής φύσεως και της ευφορίας, οι οποίες εδρεύουν εις τις πηγές, τα όρη, τους αγρούς, τους λειμώνες, τα δάση και τα δένδρα και οι οποίες καλούνται αναλόγως : Ναϊάδες, Ορεστιάδες, Αγρονόμοι, Δρυάδες και Αμαδρυάδες.

  Κατά τον Όμηρο έχουν θεϊκή υπόσταση και παίρνουν μέρος εις τις συναθροίσεις των Θεών και καλεί αυτές θυγατέρες του Διός. Συνόδευαν πάντοτε τις ανώτερες θεότητες και κυρίως των Διός,  Απόλλωνος, Αρτέμιδος, Πανός, Ποσειδώνος και πολλών άλλων.

Ο Πλούταρχος μας πληροφορεί ότι οι πρώτες αναφορές που έχει είναι 9.500 με 10.000 έτη πριν από την εποχή του. 

  Η λατρεία και η υπόσταση των νυμφών είναι αρχαιοτάτη, η οποία απαντάται τελείως διαμορφωμένη και εις τον Όμηρο, ο οποίος διαιρεί αυτές σε τάξεις, παραδέχεται ότι έχουν θεία φύση, λαμβάνουν δε μέρος εις τις συναθροίσεις των θεών, και καλεί αυτές θυγατέρες του Διός. Οι νύμφες είναι όντα υπεράνθρωπα, κατώτερα των θεών και ανώτερα των ανθρώπων. Οι τοπικές  παραδόσεις θεωρούν πατέρα των νυμφών τον ποταμόν εκάστης χώρας, όπως τον Ίναχο, τον Ασωπό, κ.α.

  Οι νύμφες ελατρεύοντο και ως επώνυμοι της φυλής, π.χ. η Δαυλίς θυγατέρα του Κηφισού, η Σπάρτη θυγατέρα του Ευρώτα, η Χαλκίς θυγατέρα του Ασωπού, κ.τ.λ.

  Οι νύμφες είχαν κοινή την προφητική ικανότητα, άλλοτε ενεργούσες ως όργανα ανωτέρας θεότητος (όπως η νύμφη Ερατώ η οποία ήτο προφήτισσα του Πανός εις το ιερό του, εις την Αρκαδία, όπως και η Γη εις τους Δελφούς είχε την νύμφη Δάφνη), άλλοτε έχουσες απ’ ευθείας το δώρο του προφητεύειν.

  Ούτω οι Σφραγίτιδες νύμφες είχαν το μαντείο τους εις τον Κιθαιρώνα, μεταδίδοντας την μαντική τους ικανότητα εις άλλους θνητούς. Πολλές νύμφες μεταδίδουν την ικανότητα αυτή εις τα τέκνα τους, όπως π.χ. η Σίβυλλα Ηροφίλη, ο Τειρεσίας και ο Επιμενίδης ήσαν τέκνα νυμφών. Δύνανται οι νύμφες να μεταμορφωθούν, μεταβαλλόμενες σε πηγές όπως Δίρκη ή η Καλλιρρόη ή εις δένδρα, όπως Δάφνη ή η Ελάτη. Αγαπούν τους ωραίους νέους, τους οποίους ελκύουν και παρασύρουν εις τα υγρά των ενδιαιτήματα. Συνήθως η επίδραση αυτών επί των ανθρώπων είναι ευεργετική, ενίοτε όμως ο έρως των με θνητούς έχει ολέθρια αποτελέσματα, όπως ο Φιλοκτήτης όφειλε τα δεινά του εις την περιφρόνηση του έρωτος νύμφης. 

  Η λατρεία των νυμφών ήτο διαδεδομένη εις όλες τις ελληνικές χώρες, έχουν λαϊκό μάλλον χαρακτήρα. Σε μερικές όμως χώρες όπως η Κνίδος, η Κως, η Θήρα, η Κρήτη, ανήκουν εις την επίσημη θρησκεία. Οι νύμφες δεν ελατρεύοντο εις τους ίδιους ναούς, αλλά εις τα δάση, τις πηγές και τα σπήλαια, εις τα καλούμενα νυμφαία. Ως θυσίες προσφέρονται εις τις νύμφες διάφορα σφάγια, γλυκίσματα, οπώρες και σπονδές οίνου. Αφιερώνονται δε εις αυτές διάφορα αγάλματα όπως μαρτυρείται εις το ιερό των νυμφών το οποίον υπήρχε εις τον Ιλισό, αγγεία, λύχνοι, χρυσά κοσμήματα, ειδώλια, ανάγλυφα και διάφορα αντικείμενα σχετικά με το είδος των νυμφών, όπως π.χ. βάτραχοι εις τις Ναϊάδες, δέρματα ζώων εις τις Ορεστιάδες, και μουσικά όργανα από τους ποιμένες εις τις Αγρονόμους. Συχνά τα αναθήματα αυτά προσφέρονται εις τις νύμφες από κοινού με τις άλλες θεότητες, όπως τις Ώρες, τις Χάριτες, τον Πάνα, κ.α.

  Οι αναθηματικές επιγραφές εις τις νύμφες των ιαματικών πηγών είναι πολύ συχνότερες εις τον ρωμαϊκό παρά εις τον ελληνικό κόσμο. Συχνά εις τις επιγραφές αυτές οι νύμφες συνδέονται με ανώτερες θεότητες, όπως του Διός, του Απόλλωνος, του Πανός, του Ποσειδώνος, της Αρτέμιδος, κ.α.     

  Εις την Ρόδο όταν έκαμαν επίκληση εις τις Νύμφες τις αποκαλούσαν μακρόβιες!

  Κάποιες από τις νύμφες είναι αυτές που αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν το έργο των μοιρών εις τους ανθρώπους όπως μας λέγουν ο Πτολεμαίος ο Κλαύδιος εις το έργο του τα «Αρμονικά βιβλία» και το «Σύστημα του κόσμου» αλλά και ο Μανίλιος εις το έργο του «Αστρονομικό».

  Εις τον ομηρικό ύμνο της Αφροδίτης [στ. 257 κε.] λέγεται ότι η ζωή των Ορεάδων νυμφών είναι ιδία με αυτήν των δένδρων. Και γι’ αυτό όταν έλθει η ώρα να πεθάνει η Νύμφη τότε η Ελάτη ή η Δρυς ή άλλη χλωρίδα ξηραίνεται και πεθαίνει.

 Αυτό μας λέγει και ο επόμενος μύθος, ο Ερυσίχθων ήτο βασιλεύς της Θεσσαλίας και είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη για την σκληρότητα του, τον οξύθυμο χαρακτήρα του και την πλεονεξία του. Θέλοντας να κτίσει ένα λαμπερό παλάτι, αποφάσισε να κόψει ξύλα από ένα δάσος το οποίο ήτο πλησίον του παλατιού του. Έτσι ξεκίνησε να κόβει αλόγιστα ξύλα από τα δένδρα του δάσους αυτού. Σε κάθε δένδρο του δάσους ζούσε και μια νύμφη ονόματι Αμαδρυάς, οι οποίες ζούσαν όσο ζούσε το ένα κάθε δένδρο από αυτά.    

  Οι Αμαδρυάδες νύμφες περνούσαν τον καιρό τους παίζοντας και τραγουδώντας, εις τα δάση. Τις Αμαδρυάδες τις προστάτευε η θεά Δήμητρα, και γι αυτό τον λόγο οι άνθρωποι έκοβαν ξύλα μόνο όταν ήταν απαραίτητο. Όταν κάποιος έκοβε ένα δένδρο, η νύμφη η οποία κατοικούσε σε αυτό πέθαινε μαζί του, και θρηνούσε…

  Οι υπήκοοι του Ερυσίχθονος έχοντας διαπιστώσει την ύβρη που διέπραττε ο βασιλέας τους, προσπάθησαν να τον μεταπείσουν για την άσκοπη κοπή τόσων δένδρων, και του εξέφρασαν τους φόβους τους. Και για το ενδεχόμενο να ξεσπούσε και οργή από την θεά Δήμητρα.

  Ο Ερυσίχθων όχι μόνο δεν έλαβε υπόψη του τις συμβουλές και τις ανησυχίες του λαού του, αλλά εκστόμισε και βαριές ύβρεις τόσο για τα δένδρα, τις Αμαδρυάδες νύμφες αλλά και την ίδια την θεά Δήμητρα.

  Όταν ο Ερυσίχθων έκοψε το γηραιότερο δένδρο του δάσους, η νύμφη η οποία κατοικούσε εντός αυτού τον προειδοποίησε πως θα τιμωρηθεί για την άσχημη συμπεριφορά του. Πράγματι η θεά Δήμητρα εξοργίσθηκε τόσο πολύ όπου αποφάσισε να τον τιμωρήσει σκληρά και υποδειγματικά.

  Πρόσταξε λοιπόν την θεά Πείνα να τον επισκεφθεί. Αυτή τότε τον επισκέφθηκε αμέσως και ο βασιλεύς της Θεσσαλίας άρχισε να πεινάει συνεχώς. Ο Ερυσίχθων άρχισε να υποφέρει καθώς έβλεπε ότι η πείνα του δεν μπορούσε να κορεσθεί με κανένα τρόπο όσο και να έτρωγε.  

  Σύντομα άρχισε να χάνει όλη την περιουσία του, για να μπορέσει να έχει χρήματα για να αγοράζει φαγητό. Όπου εις το τέλος αναγκάσθηκε να πουλήσει το παλάτι του, τους δούλους του ακόμη και την όμορφη μοναχοκόρη του.

  Τελικά ο Ερυσίχθων λιμοκτονώντας έφαγε και ακόμη και τις ίδιες του τις σάρκες.

  Οι νύμφες είχαν τις μαγικές ικανότητες να πραγματοποιούν τις ευχές. Από τότε λοιπόν για να μην εισακουσθεί μια ευχή που δεν θέλουμε να πραγματοποιηθεί, λέμε «κτύπα ξύλο», για να μην την ακούσουν οι νύμφες που ζουν εις τα δένδρα και την πραγματοποιήσουν.   

 Η παράδοση αναφέρει ότι εις την Ιτέα οι νύμφες των τεμνομένων δένδρων οδύρονται και παρακαλούν τον υλοτόμο, ο οποίος εις το τέλος τιμωρείται με θάνατο. Εις τον μύθο τον οποίον  αναφέρει ο Καλλίμαχος, για την κοπή την οποίαν έκαμε ο Ερυσίχθων εις το ιερό άλσος της Δήμητρος τιμωρήθηκε [Καλλίμαχος, ς 39]

  Ένας άλλος μύθος που αναφέρεται από τον Απολλώνιο τον Ρόδιο και αφορά τον Παραίβιο ο οποίος κόβοντας ιερά δένδρα έπαθε πολλά δεινά παρά την παράκληση της Αμαδρυάδος νύμφης να μην το κάνει.

  Ο Βιργίλιος αναφέρει ότι ο Αινείας όταν απέσπασε μυρτούς που ήσαν φυτρωμένες εις τον τάφο του Πολυδώρου έσταζαν αίμα οι ρίζες του και άκουσε να του λέγουν : «…γιατί με σπαράσσεις τον δυστυχή, Αινεία ;».  

  Οι Ναϊάδες ή οι Ναΐαι ή οι Νύμφες προστάτιδες των γλυκών νερών, ποταμών, λιμνών, πηγών, δασών, αλσυλλίων θεωρούντο θυγατέρες του Διός και αυτές και μητέρες των Σατύρων. Ήσαν νέες, ωραίες, και ανέμελες ασχολούντο με τον χορό και το τραγούδι, ενώ πέθαιναν μόνο αν στέρευε το νερό όπου ζούσαν. Ήσαν φιλικές με τους ανθρώπους, οι οποίοι τις θεωρούσαν αγαθοεργά πνεύματα και τους προσέφεραν αφιερώματα.  Λιμνάδες ονομάζοντο οι νύμφες των γλυκών νερών των λιμνών, Κρηνίδες ονομάζοντο οι νύμφες των γλυκών νερών των κρηνών και Ποταμίδες οι νύμφες των γλυκών νερών των ποταμών. 

Οι Συμφίδες νύμφες ήσαν νύμφες οι οποίες ευρίσκοντο εις τα Γεράνεια όρη, και οι οποίες προέρχοντο από τα γένη του Μέγαρος.

  Εις τον Όμηρο ως «νύμφαι Νηϊάδες κούροι Διός», μετέχουν των συνελεύσεων των Θεών και απολάμβαναν θείων τιμών. 

     Τα ανωτέρω ευρίσκονται εις το μουσείο μαιευτήριο της Ταϋλάνδης

 Η ευρεθείσα νεκρή νεράϊδα εις την Αγγλία.

 

 Ήσαν αγαθοεργά πνεύματα, τα οποία αναζωογονούσαν τους ανθρώπους, τα φυτά, και γι’ αυτό εκαλούντο και «Καρποφόροι, Νόμιαι, Μηλίδες, και Κουροτρόφοι».

  Και αυτό κυρίως γιατί ήσαν τροφοί και παιδαγωγοί του Διός και του Διονύσου, συνοδεύοντο πάντοτε υπό του Πανός, των Σειληνών και των Σατύρων. 

  Επειδή το νερό ήτο θεραπευτικό, κατέτασσαν αυτές, κυρίως τις μεγάλες Πηγαίες, ενώ τις τιμούσαν σε βωμούς δίπλα σε σπήλαια, ποτάμια, λίμνες και πηγές. Απεικονίζοντο συνήθως κρατώντας στάμνες με νερό ή όμορφα κοχύλια.

  Υπήρχαν και Νύμφες οι οποίες ήσαν με θεότητες θεραπευτικές. Απέδιδαν εις αυτές μαντικές ικανότητες, επίσης εθεωρούντο και θεότητες της μουσικής και της ποιήσεως.

  Τέτοιες ήσαν και οι παιδαγωγοί του Απόλλωνος, οι οποίες ήσαν και μητέρες των αοιδών και των μάντεων, γι’ αυτό και οι μάντεις εκαλούντο και «νυμφόληπτοι».    

  Η ανάθεση δένδρων και αλσυλλίων ή δασών σε ιερά αποτελούσε έμμεση πρόνοια για την προστασία τους από την αλόγιστη ξύλευση.

   Η σύνδεση των δέντρων με θεούς, ημίθεους και νύμφες απηχεί αυτήν την πρόνοια, τον σεβασμό και την αγάπη τους προς τα δέντρα, που, βουβά καθώς είναι, δεν μπορούν να υπερασπιστούν την ύπαρξή τους.

 Οι κάτωθι εικόνες προέρχονται από την Ταϋλάνδη όπου λέγεται ότι είναι επίσημα αναγνωρισθέν εκ των υπηρεσιών του κράτους αναφερόμενο ως σκελετός μικρών οργανισμών οι οποίοι φυσικά μας παραπέμπουν εις τις νεράϊδες – ξωτικά.

Απόσπασμα  από τα ακόλουθα βιβλία 1] Αγιολόγιον Ηρωολόγιον, υπότιτλος το διάβα των Ηρώων εις τον Χριστιανισμό [μέρος 1ο] 1998 - εκδ. Α.Γεωργιάδης  & 2] Ηρωολόγιον Αγιολόγιον, υπότιτλο : το διάβα των Ηρώων εις τον Χριστιανισμό [μέρος 2ο] υπό έκδοση καλοκαίρι 2019